Inwestycje

Rynek funduszy inwestycyjnych i emerytalnych

Rynek funduszy inwestycyjnych

Na koniec 2021 roku środki zarządzane przez krajowe fundusze inwestycyjne wyniosły blisko 301,5 mld zł wobec 280,0 mld zł na koniec 2020 roku, co oznacza wzrost o 7,5%.

Towarzystwa funduszy inwestycyjnych – udział w aktywach stan na 31.12.2021 roku (w %)

Źródło: IZFiA

Pomimo wielu wyzwań, nie tylko natury regulacyjnej, rok 2021 charakteryzowała rosnąca popularność funduszy o wyższym ryzyku rynkowym, przede wszystkim funduszy akcyjnych. Ich aktywa wzrosły z 28 mld zł do prawie 40 mld zł. Według Analiz Online był to natomiast najgorszy rok w historii dla funduszy polskich papierów skarbowych długoterminowych.

Na wynik sprzedaży wpłynęły napływy środków od stycznia do września 2021 roku (ponad 19 mld zł). Natomiast począwszy od października klienci masowo wycofywali środki (łącznie ponad 8,3 mld zł). O ujemnym bilansie w ostatnim kwartale 2021 roku zdecydowały głównie odpływy z funduszy dłużnych będące konsekwencją wzrostów rentowności obligacji (a tym samym spadku cen) przez cały 2021 rok. To sprawiło, że pozornie „bezpieczne” fundusze obligacji przyniosły inwestorom stratę w skali całego roku na poziomie nawet ponad 10%.

Pracownicze Plany Kapitałowe

Wartość aktywów netto funduszy zdefiniowanej daty prowadzonych w ramach PPK wyniosła na koniec 2021 roku ponad 7,6 mld zł. Wartość aktywów netto funduszy zdefiniowanej daty w PPK prowadzonych wyłącznie przez towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI), bez powszechnych towarzystw emerytalnych (PTE) i zakładów ubezpieczeń (ZU), wyniosła na koniec 2021 roku 6,5 mld zł.

PKK – udział w aktywach wg TFI na 31.12.2021 roku (w %)

Źródło: KNF, wartość aktywów netto FZD wg instytucji zarządzających, dane wyłącznie dla TFI, bez PTE i TU

W 2021 roku kontynuowano zawieranie umów o zarządzanie i prowadzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych umożliwiających budowanie prywatnych i niezależnych od powszechnego systemu emerytalnego oszczędności.

W 2021 roku obowiązkiem utworzenia PPK objęto wszystkich pracodawców.

Rynek funduszy emerytalnych

Na koniec 2021 roku aktywa netto otwartych funduszy emerytalnych ukształtowały się na poziomie blisko 188 mld zł i wzrosły o 27% w porównaniu do końca 2020 roku. Na wzrost aktywów duży wpływ miało odreagowanie giełdowych spadków z 2020 roku spowodowanych pandemią COVID-19. Przez większą część 2021 roku obserwowano dużą zmienność cen na rynkach akcji.

Otwarte Fundusze Emerytalne – udział w aktywach netto stan na 31.12.2021 roku (w %)

Źródło: KNF, Dane miesięczne o rynku OFE, Dane za grudzień 2021 roku

Dobrowolne fundusze emerytalne

Mimo zmiennego na rynku papierów udziałowych roku 2021 aktywa dobrowolnych funduszy emerytalny wzrosły do nieco ponad 700 mln zł na koniec 2021 roku. Na aktywną zmianę alokacji portfeli w aktywa udziałowe pozwoliła znacznie mniejsza wartość aktywów tych funduszy w porównaniu do otwartych funduszy emerytalnych.

Dodatkowo istotny wpływ na wartość aktywów mają bieżące wpłaty, które w 2021 roku w DFE PZU były wyższe niż w poprzednim roku.

Działalność i oferta produktowa

TFI PZU

W ramach Grupy PZU działalność na rynku funduszy inwestycyjnych prowadzi Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych PZU (TFI PZU). Oferuje produkty i usługi dla klientów indywidualnych i instytucjonalnych. Prowadzi również programy inwestycyjno-oszczędnościowe w ramach III filaru systemu ubezpieczeń społecznych:

• Indywidualne Konta Emerytalne (IKE);
• Pracownicze Plany Oszczędnościowe (PPO);
• Pracownicze Programy Emerytalne (PPE);
• Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK);
• Grupowe Plany Emerytalne (GPE), w ramach których są dodatkowo dostępne Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE).

Na koniec 2021 roku TFI PZU miało w swojej ofercie 55 funduszy i subfunduszy, w tym dziewięć subfunduszy w ramach PPK.

W 2021 roku silnie rozwinęło ofertę specjalistycznych funduszy inwestycyjnych otwartych inPZU SFIO, które są dostępne na internetowej platformie inPZU.pl. Klientom zaproponowano nowe strategie pasywne, a także aktywnie zarządzane fundusze „cyklu życia” o zmiennej w czasie polityce inwestycyjnej, dopasowane do oszczędności na cele emerytalne. W 2021 roku do oferty weszło 7 nowych subfunduszy inPZU SFIO. Ponadto 10 stycznia 2022 roku w serwisie inPZU wdrożona została nowa metoda identyfikacji tożsamości klienta – wideoweryfikacja.

W ofercie TFI PZU znalazła się także intensywnie rozwijana usługa zarządzania aktywami na zlecenie.

Na koniec 2021 roku TFI PZU zarządzało aktywami netto w wysokości 24,2 mld zł, co oznaczało wzrost o 3,1% od stanu z końca 2020 roku i dało ponad 8% udział w rynku funduszy inwestycyjnych. Tym samym TFI PZU osiągnęło status jednego z trzech największych towarzystw funduszy inwestycyjnych w Polsce (w raportach Izby Zarządzających Funduszami i Aktywami zostało sklasyfikowane na trzeciej pozycji po Ipopema TFI oraz PKO TFI).

Aktywa netto TFI PZU (w mld zł)

Źródło: IZFiA

Największy przyrost aktywów TFI PZU odnotowało w subfunduszach: PZU Sejf+ (+307,1 mln zł); PZU Obligacji Krótkoterminowych (+222,4 mln zł); PZU Akcji KRAKOWIAK (+197,11mln zł); PZU Globalny Obligacji Korporacyjnych (+67,2 mln zł); inPZU Akcje Rynków Rozwiniętych (+33,9 mln zł). Natomiast procentowo największy wzrost odnotowały subfundusze PZU Globalny Obligacji Korporacyjnych (wzrost o 312,8%); PZU Akcji Polskich (wzrost o 145,9%); inPZU Puls Życia 2050 (wzrost o 138,3%); PZU Akcji Rynków Rozwiniętych (wzrost o 91,4%); PZU Sejf+ (wzrost o 89,0%).

Fundusze, w których aktywa netto zanotowały na koniec 2021 roku największy spadek, to: PZU Stabilnego Wzrostu Mazurek (-383,0 mln zł) PZU Papierów Dłużnych POLONEZ (-279,4 mln zł), PZU Dłużny Aktywny (-72,3 mln zł), PZU Dłużny Rynków Wschodzących (-63,1 mln zł) oraz inPZU Inwestycji Ostrożnych (-58,9 mln zł), zaś procentowo największy spadek stał się udziałem PZU FIO Ochrony Majątku (spadek o 49,8%), PZU Dłużny Aktywny (spadek o 42,2%) oraz PZU Dłużny Rynków Wschodzących (spadek o 24,5%).

Na zmianę wartości aktywów poszczególnych funduszy największy wpływ miały:

• rozwój serwisu i oferty inPZU oraz działania wspierające;
• aktywna sprzedaż funduszy w ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych;
• aktywna sprzedaż funduszy w ramach Pracowniczych Planów Emerytalnych;
• zainteresowanie klientów produktem z ubezpieczeniem ryzyka straty (Program Sejf+ z Ochroną Kapitału);
• pozyskanie aktywów z działań w obszarze dystrybucji jednostek przez zewnętrznych dystrybutorów;
• podwyżki stóp procentowych przez banki centralne relatywizujące zysk niektórych funduszy;
• wysoka inflacja;
• pandemia COVID-19 skutkująca podwyższoną zmiennością wycen funduszy.

TFI PZU jest również jednym z liderów rynku Pracowniczych Planów Kapitałowych. Wynik ten to zasługa m.in. szerokiego wsparcia, jakie TFI PZU oferuje pracodawcom przy wdrażaniu i obsłudze PPK. Mogą oni korzystać z bezpłatnego internetowego serwisu, który umożliwia zdalne zawieranie umów o zarządzanie i prowadzenie PPK, a także ich codzienną obsługę.

W maju 2021 roku zakończył się ostatni etap systemowego przystępowania do PPK. Oferta PPK w TFI PZU cieszyła się dużym zainteresowaniami wśród pracodawców z sektora finansów publicznych, co przełożyło się na zawarcie 21 867 umów w tym segmencie.

Łącznie na koniec 2021 roku, TFI PZU miało zawartych niemal 100 tysięcy umów o zarzadzanie PPK. Ogółem do PPK w TFI PZU przystąpiło ponad 600 tysięcy pracowników.

PTE PZU

PTE PZU zarządza:

• otwartym funduszem emerytalnym OFE PZU „Złota Jesień”;
• dobrowolnym funduszem emerytalnym DFE PZU.

OFE PZU „Złota Jesień” należy do największych uczestników rynku funduszy emerytalnych w Polsce. Na koniec 2021 roku.

OFE PZU był trzecim co do wielkości funduszem emerytalnym zarówno pod względem liczby członków, jak i wartości aktywów netto:

• fundusz miał 2 279 516 członków, tj. 15,0% wszystkich uczestników otwartych funduszy emerytalnych;
• aktywa netto wynosiły blisko 26 mld zł, tj. 13,7% ogólnej wartości aktywów działających w Polsce otwartych funduszy emerytalnych.

Aktywa netto OFE PZU „Złota Jesień” (w mld zł)

Źródło: KNF

Na koniec 2021 roku DFE PZU prowadził 39,3 tys. rachunków IKZE, na których były zgromadzone aktywa o wartości 492,5 mln zł. Tym samym fundusz utrzymał pozycję lidera w segmencie dobrowolnych funduszy emerytalnych. Wartość aktywów wzrosła w 2021 o 149,4 mln zł (+43,6% r/r). Rok 2021 był najlepszym rokiem w historii funduszu pod względem napływów - wyniosły one 123 mln zł.

Dystrybucja i obsługa

TFI PZU

TFI PZU pozyskuje aktywa pod zarządzanie w ramach czterech modeli biznesowych:

• pierwszy, w dalszym ciągu najistotniejszy, to pozyskiwanie środków w ramach wzmacniania pozycji na rynku III filaru systemu emerytalnego, gdzie towarzystwo posiada blisko 40% udział wśród pracodawców w Polsce. W Pracowniczych Programach Emerytalnych TFI PZU zgromadziło na koniec 2021 roku aktywa netto w wysokości 6,3 mld zł. Ten model działa od 17 lat, co pozwoliło towarzystwu zostać jednym z liderów rynku Pracowniczych Programów Kapitałowych. Wysokość środków zgromadzonych w funduszach PPK, którymi zarządza TFI PZU, wyniosła na koniec 2021 roku 1 362,81 mln zł, co oznacza blisko 20,9% udziału w rynku. Do 31 grudnia 2021 roku umowy o zarządzanie PPK podpisało z TFI PZU prawie 99 tysięcy pracodawców;
• drugi model zakłada współpracę z podmiotami zewnętrznymi, takimi jak banki, domy maklerskie, ubezpieczyciele oraz firmy niezależnego doradztwa finansowego (IFA’s), które dystrybuują fundusze TFI PZU klientom detalicznym i instytucjonalnym. Model dystrybucji zewnętrznej został uruchomiony w 2011 roku i dynamicznie rozwija swój zakres poprzez pozyskanie nowych partnerów w kanałach tradycyjnych i zdalnych. Aktualnie w tym kanale TFI współpracuje z 21 instytucjami;
• trzeci model, zakłada wykorzystanie własnych i partnerskich sieci powiązanych z PZU – sieć oddziałów ubezpieczeniowych PZU, banki wchodzące w skład Grupy PZU (Bank Pekao i Alior Bank) oraz własna sieć sprzedaży TFI;
• czwarty, najmłodszy model dystrybucji, to uruchomiona w 2018 roku platforma internetowa oraz wraz z uruchomieniem pierwszego w Polsce parasola funduszy pasywnych w którego skład wchodzi aktualnie 16 klas aktywów.

inPZU

Internetowy serwis inPZU.pl uruchomiony w 2018 roku umożliwia klientom samodzielne inwestowanie w pierwsze w Polsce w pełni autorskie fundusze pasywne. Platforma jest dostępna przez całą dobę, zarówno w wersji desktopowej jak i na dowolnym urządzeniu mobilnym, a od 2020 roku dostępna jest również jej wersja angielskojęzyczna. W serwisie inPZU można porównać fundusze, definiować cele inwestycyjne i je personalizować. inPZU pozwala również wyszukać fundusze i gotowe portfele modelowe, a także opłacić zlecenie online.

Z platformy mogą korzystać klienci indywidualni i instytucjonalni. Jest to atrakcyjne narzędzie zarówno dla zaawansowanych inwestorów, jak i osób, które dopiero zaczynają inwestować swoje oszczędności.

W ramach dostarczania kompleksowej i rozwijającej się oferty inwestycyjnej zostały uruchomione:

• w 2018 roku pierwsze 6 funduszy indeksowych na podstawowe klasy aktywów;
• w 2019 roku fundusze na kolejne dwie klasy globalne;
• w 2020 roku przy współpracy z GPW powstał indeks i fundusz na kraje CEE;
• w 2020 dodano 5 funduszy cyklu życia dla produktów emerytalnych IKE i IKZE;
• w 2021 roku powstało kolejne 7 funduszy globalnych, także o charakterze sektorowym:
• inPZU Akcje Europejskie dąży do odwzorowania indeksu MSCI Europe Net Total Return Local Index,
• inPZU Akcje Sektora Zielonej Energii dąży do odwzorowania indeksu MSCI Global Alternative Energy Net Return Index,
• inPZU Akcje Rynku Złota dąży do odwzorowania indeksu MSCI ACWI Select Gold Miners IMI Net Total Return Index,
• inPZU Akcje Sektora Nieruchomości dąży do odwzorowania indeksu MSCI World Real Estate Net Total Return USD Index,
• inPZU Akcje Sektora Informatycznego dąży do odwzorowania indeksu MSCI World Information Technology Net Total Return USD Index,
• inPZU Akcje Rynku Surowców dąży do odwzorowania indeksu MSCI World Commodity Producers Net Total Return USD Index,
• inPZU Obligacje Inflacyjne dąży do odwzorowania indeksu Bloomberg Barclays World Govt Inflation-Linked All Maturities Total Return.

Na koniec 2021 roku z serwisu inPZU.pl korzystało prawie 75 000 aktywnych użytkowników, w tym uczestników Pracowniczych Planów Kapitałowych.

PTE PZU

Wpłaty do OFE PZU pochodzą ze składek na ubezpieczenie emerytalne, które przekazywane są przez ZUS, zgodnie z decyzją ubezpieczonego, w ramach II filaru systemu emerytalnego.

Pozyskiwanie klientów w ramach IKZE w DFE PZU prowadzone jest za pośrednictwem pięciu kanałów dystrybucji:

• PZU Życie;
• Banku Pekao;
• PZU CO;
• własnej sieci sprzedaży PTE PZU;
• Internetu z wykorzystaniem narzędzia jakim jest kreator zawierania umów. Dzięki temu rozwiązaniu klienci w łatwy sposób mogą otworzyć IKZE na stronie ikze.pzu.pl, bez konieczności wysyłania dokumentów czy innych zaświadczeń.

W 2021 roku działania akwizycyjne prowadzone były w czasie trwającej pandemii i ograniczonego dostępu klientów do punktów stacjonarnych. Pomimo tego wykazały one, że największy potencjał sprzedażowy ma bezpośredni kontakt z klientem, głównie podczas jego obsługi w placówkach Grupy PZU i oddziałach Banku Pekao.

W ciągu całego roku prowadzono działania edukacyjne związane z komunikacją limitów wpłat, w tym nowego, wyższego limitu 1,8 krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok dla osób, które prowadzą pozarolniczą działalność. Nowy, wyższy limit to szansa dla oszczędzających na jeszcze większą ulgę podatkową z tytułu dokonywanych wpłat na IKZE.